ارزیابی آسیب های شیمیایی موجود در عکس پایه کاغذی مربوط به سال های پایانی دورۀ قاجار و اوایل دورۀ پهلوی

عکس، از اسناد مهم در زمینۀ بازیافت تصویری فرهنگ و تمدن گذشته در تاریخ معاصر به شمار می رود. تغییرات ساختاری در عکس های تاریخی، با توجه به عوامل موثر بر آن ها در طول زمان، منجر به آسیب های تصویری متعددی می شود. تغییر ساختارهای تشکیل دهندۀ عکس، آسیب های بصری در آن را به دنبال خواهد داشت که می تواند موجب تغییرات مفهومی و زیبایی شناختی در آن گردد. هدف: این پژوهش به بررسی تغییرات شیمیایی منجر به آسیب در دو عکس پایه کاغذی متعلق به سال های انتهایی دورۀ قاجار و اوایل دورۀ پهلوی می پردازد، که شامل معرفی عکس های مورد نظر، بررسی وضعیت آن ها و دلایل آسیب دیدن این عکس ها با توجه به آزمایش های انجام شده می باشد. روش/ رویکرد پژوهش: ارزیابی ها و آزمایش ها، با استفاده از آزمایش sem/eds و ftir بر روی نمونه ها انجام شد و بر اساس نتایج به دست آمده آسیب های موجود مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، معلوم شد که داروی ثبوت بیش از میزان مجاز بر روی عکس ها وجود دارد که این امر نشان دهندۀ شست وشوی ناکافی پس از ثبوت، در فرآیند ظهور عکس می باشد. باقی ماندۀ این ماده، با نفوذ بر روی لایۀ تصویر در طول زمان، در حضور رطوبت، لکه های سولفیدی را تشکیل داده است. از طرف دیگر، تجزیۀ داروی ثبوت، باعث ایجاد نواحی زرد مایل به قهوه ای در تصاویر شده است و تجمع نقره در سطح محوشدگی تصاویر را موجب گردیده که در نمونۀ پهلوی از شدت بیشتری برخوردار است. استفاده از دی اکسیدتیتانیوم، به عنوان رنگدانۀ سفید در پایۀ کاغذ عکس مربوط به دورۀ پهلوی اول، انفصال لایه ها را تشدید کرده است. در واقع، عدم شست وشوی کافی پس از ثبوت و ضعف تکنیکی در مراحل تولید عکس و نگهداری آن مهم ترین عوامل اولیۀ شکل دهندۀ آسیب های کنونی در این تصاویر تشخیص داده شد.